در دو بخش گذشته با مفهوم طبقاتی و خصلت فراگیر و دمکراتیک سندیکا آشنا شدیم و اینک در ادامه آموزش‌های سندیکایی، به ساختار و اساس فعالیت‌های سندیکا می‌پردازیم. این آموزش‌ها برگرفته از آموزش‌های سندیکایی فدراسیون جهانی سندیکاهای کارگری است.
*ـ سندیکا و ساختار سازمان‌های سندیکایی؛
کارگاه به معنی وسیع کلمه یعنی شامل کارخانه، موسسه، اداره و بطور کلی هر واحد تولیدی و خدماتی، مناسب‌ترین و مهم‌ترین مکان برای تشکیل سندیکا و فعالیت‌های سندیکایی است. به عبارت دقیق‌تر کارگاه، اساس فعالیت‌های سندیکایی به شمار می آید. زیرا ارتباط میان کارگران و زحمتکشان در کارگاه از هرجای دیگری آسان‌تر صورت می گیرد. از این‌رو کارگاه به معنی وسیع آن پایگاه سازمانی فعالیت سندیکایی است که سازمان‌های سندیکایی بر پایه و اساس آن شکل می گیرند.
* ـ در هر کارگاه، یک سندیکا؛
تجربه نشان می دهد که اگر در کارگاه‌ها (مفهوم وسیع کارگاه مورد نظر است) سندیکاها تنگ نظرانه و بر اساس حرفه‌های مختلف یا بر پایه اعتقادات سیاسی و مذهبی شکل بگیرند، درک اهمیت اشتراک منافع از جانب همه زحمتکشان دشوار و حتی غیر ممکن خواهد بود. هدف سندیکا و سازمان سندیکایی متحد کردن کارگران بر اساس منافع مشترک آنان است. از سویی هدف سندیکا، متشکل ساختن همه کارگران است و از دیگر سو برای رسیدن به این مقصود باید از کارگاه آغاز کرد و توجه عمده به جانب کارگاه‌ها باشد.
بنا براین، اصل طبقاتی و فراگیر و توده‌ای بودن سندیکا که پیش‌تر در باره آنها صحبت کردیم، مشخص کننده ساختمان و ساختار سندیکاست در هر کارگاه و بطور کلی در هر واحد اقتصادی و اجتماعی اعم از خصوصی، دولتی، دستگاه اداری، مختلط و غیره، زحمتکشان باید مستقل از حرفه، تخصص و اعتقادات سیاسی و مذهبی خود، در یک سندیکای واحد متشکل شوند.
این سندیکا، پایه و اساس اتحادیه‌ها و سازمان‌های سندیکایی (حرفه‌ای و بین حرفه‌ای) را تشکیل می دهد و در واقع حلقه ارتباطی اصلی میان اعضای سندیکا و سازمان‌های سندیکایی محلی، منطقه‌ای و سراسری به شمار می رود. بنا براین سازمان‌های سندیکایی بر اساس سندیکا در کارگاه به دو صورت شکل می گیرد؛
۱ـ سازمان‌های مختلط یا افقی سندیکایی که از به هم پیوستن سندیکاها در رشته‌های مختلف و برای نمونه از به هم پیوستن سندیکاهای کارخانه‌های سیمان، گونی‌بافی، داروسازی، پارچه‌بافی، قند، لاستیک‌سازی و از این قبیل در یک محل، یک منطقه یا سراسر کشور تشکیل می شود.
۲ ـ سازمان عمودی یا رشته‌ای سندیکایی که از به هم پیوستن سندیکاهای یک شاخه صنعتی و حرفه‌ای و برای نمونه از به هم پیوستن سندیکاهای کارخانه‌های تولیدی خودرو سازی، نفت، پتروشیمی، الکترونیک و از این قبیل در یک محل یا منطقه و یا در سراسر کشور شکل می گیرند.
در این زمینه لازم است به دو نکته مهم توجه داشت؛
الف ـ بالاترین سازمان طبقاتی صنفی کارگران در مقیاس کشوری سازمانی است که از به هم پیوستن افقی سازمان‌های محلی و منطقه‌ای تشکیل شود و همه کارگران و سندیکاهای کارگری را در بر گیرد.
ب ـ تشکیل سندیکای پایه‌ای، به‌ویژه در کارگاه‌های کوچک، گاه با دشواری‌هایی روبرو می شود. در این صورت سازمان پایه‌ای بر اساس تجمع این کارگاه‌ها در سطح محلی تشکیل می گردد. از این‌رو سندیکاهای پایه‌ای می تواند سندیکای یک کارگاه (سندیکای کارگاهی) یا سندیکای محلی (سندیکای حرفه‌ای) باشد.
پایان بخش سوم.
بخش چهارم و پایانی در شماره آینده اتحاد کارگر انتشار می یابد.
