جنبش سندیکایی
و چهره‌های آن
انتشار رشته مطالبی در معرفی مبارزان و پیش کسوتان جنبش
کارگری ـ سندیکایی میهن ما در اتحاد کارگر، بولتن ماهیانه کمیته روابط سندیکایی با
استقبال علاقمندان روبرو بوده است. معرفی چهره‌های جنبش کارگری در این رشته مطالب
گامی در راستای آشنایی نسل جدید فعالان سندیکایی با تاریخ سراسر پُر افتخار طبقه
کارگر و زحمتکشان ایران است. باید این تاریخ را فرا گرفت و از تجربیات پر ارزش آن
بسود مبارزه امروز بهره جُست. در این شماره به معرفی مبارزی ثابت قدم و از پیش
کسوتان جنبش سندیکایی، کارگر پیشرو و از رهبران سندیکای کارگران صنف خیاط، خیرالله
درزی می پردازیم.
خیرالله درزی،
مبارز ثابت قدم جنبش سندیکایی زحمتکشان
رشد و گسترش جنبش سندیکایی زحمتکشان ایران طی سال‌های دهه
بیست و پس از آن که منجر به تشکیل شورای متحده مرکزی کارگران و زحمتکشان شد، محصول
مجموعه شرایط عینی و ذهنی معین بود. فعالیت مبارزین سندیکایی و سندیکالیست‌های
پیشرو در رشته‌های گوناگون صنعتی ـ کشاورزی و خدماتی در انسجام و کامیابی‌های
شورای متحده مرکزی جای ویژه ای را به خود اختصاص می دهد. علاوه بر کارگران و
سندیکاهای متعلق به صنایع، خصوصاً صنایع سنگین، باید به نقش بسیار مؤثر کارگران
صنوف و سندیکاهای آنان در رشد و اعتلای جنبش کارگری تأکید ورزید. سندیکاهای صنوف
مانند سندیکای کارگران بافندگان فرش، سندیکای کارگران کفاش، سندیکای کارگران
چاپخانه‌ها و سندیکای کارگران خیاط از جمله تشکل‌هایی بودند که ضمن عضویت در شورای
متحده مرکزی، نقش بسیار تاثیر گذار در مبارزات صنفی و سیاسی طبقه کارگر برعهده
داشتند. شورای متحده مرکزی نقش ماندگاری در جلب و جذب کارگران و آشنایی آنها با
اصول سندیکایی و مبارزه طبقاتی در تاریخ میهن ما دارد. فعالیت شورای متحده و
سندیکاهای وابسته به آن سبب شد نسل آگاهی از مبارزان و فعالان سندیکایی پرورش
یابند که منشاء خدمات بزرگی به جنبش کارگری ایران بودند. خیرالله درزی بعنوان
کارگر خیاط یکی از چهره‌های فراموش نشدنی این نسل پُر افتخار است که کارنامه آنان
گنجینه ارزشمندی برای نسل امروز سندیکالیست‌ها و جوانان کارگر به شمار می‌آید.
خیرالله درزی در سال 1297 به دنیا آمد و در همان نوجوانی به عنوان کارگر خیاط با طمع
ظلم و استثمار آشنا شد. مشاهده زندگی دشوار کارگران و بی‌قانونی مطلق در حق آنان،
این کارگر نوجوان را به سمت مبارزه سوق داد. فعالیت مبارزان حزب طبقه کارگر در
میان کارگران صنوف در آن سال‌ها، نظر خیرالله درزی را به خود جلب کرد. نخستین
آموزش‌های مبارزه طبقاتی را در نزد این مبارزان و در سنگر اتحادیه خیاطان آموخت.
تحول‌های بعد از شهریور 20، این کارگر جوان را که اکنون تجربیاتی در زندگی روزمره
کسب و با اصول جنبش سندیکایی آشنایی یافته بود، به صف نخست پیکار برای بهروزی
زحمتکشان کشاند. بلافاصله پس از 10 مهر 1320 به سنگر پُر افتخار طبقه کارگر ایران،
حزب توده ایران پیوست. او از نخستین کارگران صنف خیاط و از نسل اوّل فعالین و
رهبران سندیکاهای کارگری صنوف بود که به عضویت حزب طبقه کارگر ـ حزب توده ایران ـ
درآمد. تشکیل شورای متحده مرکزی، تحول دیگری در زندگی این کارگر و سندیکالیست آگاه
بود. در پرتو شایستگی‌های اخلاقی و سیاسی و تسلط به اصول و موازین کار سندیکایی،
خیلی زود به یکی از رهبران سندیکای کارگران خیاط بدل شد. حضور پُر شور او در
بسیاری از اعتراضات کارگری سال‌های دهه بیست وی را به چهره‌ای شناخته شده در جنبش
سندیکایی بویژه در میان کارگران صنوف کشور بدل کرد. خیرالله درزی از جمله فعالین و
کوشندگان مجموعه اعتصاب‌های موفق ماه‌های نخست سال 1325 خورشیدی است که در نهایت و
با رهبری شورای متحده مرکزی کارگران و زحمتکشان منجر به تصویب نخستین قانون کار در
میهن ما شد. خیرالله درزی در همان سال‌ها به عضویت هیأت اجرائیه شورای متحده مرکزی
انتخاب شد. کارگران خصوصاً کارگران خیاط اعتماد عمیق به او داشتند. او هرگز سنگر
مبارزه علیه بی‌عدالتی، ظلم و استثمار و امپریالیسم را ترک نکرد. پس از کودتای 28
مرداد مانند بسیاری از یاران و همرزمان خود دشواری‌های توان فرسا را تحمل کرد و به
راه و آرمان خود وفادار ماند. پس از انقلاب نیز با تمام وجود در هر دو سنگر سیاسی
و سندیکایی کارگران و زحمتکشان فعال بود. تجربیات خود را در اختیار کارگران جوان و
سندیکالیست های نسل نو قرار می‌داد و در عین حال از احترام آنها برخوردار بود. او
پس از انقلاب از یاران و همراهان سندیکاهای صنوف بود و از هر فرصتی برای تقویت این
تشکل‌های مستقل استفاده می‌کرد. خیرالله درزی در روز یکشنبه 11 بهمن ماه سال 1388
در سن 92 سالگی در تهران چشم از جهان فرو بست. او نمونه‌ای ارزنده از نسل پُر
افتخار کارگران و سندیکالیست‌های پرورش یافته در مکتب مبارزه سال‌های دهه بیست است
که راه و آرمان آنها اینک چراغ راهنمای نسل کنونی فعالان جنبش سندیکایی موجود
کارگران ایران است. نام کارگر قهرمان خیرالله درزی در میان زحمتکشان همواره زنده
خواهد ماند.
